αεροπλοΐα

Κλάδος της αεροναυτικής, που αναφέρεται στην κατασκευή και τον χειρισμό των αεροπλοίων, κατασκευών που πλέουν στον αέρα εξαιτίας της άνωσης που δέχεται η εγκλεισμένη ποσότητα αερίου (ηλίου, υδρογόνου, κλπ.). Οι πρώτες πτήσεις αεροστάτων έγιναν το 1783 από τους αδελφούς Μονγκολφιέ. Το 1785 οι Μπλανσάρ και Τζέφρις διέσχισαν με αερόστατο τη Μάγχη και το 1794 έγινε, για πρώτη φορά, χρήση αερόστατου για στρατιωτικούς σκοπούς. Λίγο αργότερα έγιναν ανυψώσεις και για επιστημονικούς λόγους –πιο ειδικά, για μετρήσεις της ατμοσφαιρικής πίεσης σε μεγάλα ύψη από τους Γκέι-Λουσάκ και Μπιότο 1804 και από τους αδελφούς Τισαντιέ το 1875. Ο Γάλλος πολιτικός Γαμβέτας κατάφερε να διαφύγει από το Παρίσι με αερόστατο, όταν το 1870 η πόλη περικυκλώθηκε από τους Γερμανούς. Από την εποχή εκείνη επικράτησαν τα πηδαλιουχούμενα, γιατί τα ελεύθερα αερόστατα δεν είναι δυνατόν να κυβερνηθούν στον αέρα και χρησιμοποιούνται μόνο για σπορ. Στη διάρκεια του B’ Παγκοσμίου πολέμου χρησιμοποιήθηκαν αερόστατα για την αεράμυνα πόλεων και άλλων στρατηγικών σημείων, δημιουργώντας φράγματα αδιαπέραστα για τα εχθρικά αεροπλάνα. Σήμερα χρησιμοποιούνται στη μετεωρολογία για την πρόγνωση του καιρού, καθώς επίσης και σε άλλους τομείς έρευνας. Τα πρώτα όργανα για την πλοήγηση των αεροπλοίων κατασκευάσθηκαν από τον στρατηγό Μενιέ το 1783. Ο Ζιφάρ το 1852 επινόησε ατμοκινητήρα για την πλοήγηση αερόστατου. Το 1883 ο Τισαντιέ τοποθέτησε ηλεκτροκινητήρα για τον ίδιο σκοπό. Η ανακάλυψη του κινητήρα εσωτερικής καύσης, στο μεταξύ, αποτέλεσε αποφασιστικό παράγοντα στην εξέλιξη της α. γιατί παρέχονταν περισσότεροι ίπποι με το ίδιο βάρος. Την ίδια εποχή αναπτύχθηκαν κατασκευαστικές εταιρείες που έφτιαχναν αερόπλοια με κινητήρες όλο και μεγαλύτερης ισχύος, με πηδάλια ύψους, βάθους και ευστάθειας. Το 1900 κατασκευάστηκε το γερμανικό Ζέπελιν (Zeppelin), που πήρε το όνομά του από τον κατασκευαστή του, πληρούμενο με υδρογόνο σε σφαιρικούς σάκους. Στη διάρκεια του A’ Παγκοσμίου πολέμου οι Γερμανοί χρησιμοποίησαν μεγάλα αερόπλοια Ζέπελιν για τις νυχτερινές επιδρομές εναντίον του Παρισιού και του Λονδίνου, όμως γρήγορα η μέθοδος εγκαταλείφθηκε, επειδή τα αερόπλοια έπαιρναν εύκολα φωτιά από τα πυρά των αντιαεροπορικών και των αεροπλάνων και οι απώλειες ήταν σημαντικές. Κατά το διάστημα μεταξύ των δύο πολέμων τα αερόπλοια χρησιμοποιήθηκαν από το πολεμικό ναυτικό διάφορων χωρών. Το 1919 το R-34, αγγλικής κατασκευής, διέσχισε τον Ατλαντικό. Τις παραμονές του B’ Παγκοσμίου πολέμου είχαν μεταφερθεί με αερόπλοια 52.000 επιβάτες, εξυπηρετούμενοι από κανονικές αεροπλοϊκές γραμμές, ενώ είχαν διανυθεί από αυτά τα αερόπλοια περισσότερα από δύο εκατομμύρια χιλιόμετρα. Από τα γερμανικά αερόπλοια Χίντενμπουργκ και ΓκραφΖέπελιν εξυπηρετούνταν τακτικές υπερατλαντικές γραμμές του βόρειου Ατλαντικού (μήκους 6.400 χλμ.) και του νότιου Ατλαντικού (μήκους 10.000 χλμ.). Οι καταστροφές των πηδαλιουχούμενων Άκρον (1933) και Χίντενμπουργκ (1936), που οφείλονταν στο εύφλεκτο υδρογόνο και η κήρυξη του B’ Παγκοσμίου πολέμου, υπήρξαν τα αίτια της εξαφάνισης των μεγάλων αεροπλοίων με σκληρό περίβλημα απότις αερομεταφορές. Κατά τον B’ Παγκόσμιο πόλεμο το αμερικανικό ναυτικό χρησιμοποίησε με επιτυχία μικρά εύκαμπτα αερόπλοια (που τα γέμιζαν με ήλιον) για περιπολίες στις ακτές, εντοπισμό εχθρικών υποβρύχιων καθώς και ως ναυαγοσωστικά για τους αεροπόρους που έπεφταν στη θάλασσα. Πολλοί ζωγράφοι, κυρίως στον Νέο Κόσμο, έχουν εμπνευστεί έργα τους από τα επιτεύγματα της αεροπλοΐας, όπως ο πίνακας του Χουάν Ο’ Γκορμάν, που αναφέρεται στις πρώτες απόπειρες του ανθρώπου να πετάξει.

* * *

η (Αερον.)

κλάδος τής αεροναυτικής που αναφέρεται στη μελέτη, κατασκευή και κυρίως στον χειρισμό αεροπλοίων, δηλαδή αεροσκαφών ελαφρότερων από τον αέρα που έχουν κινητήρα.